• Arbobesluit 2012;
• NEN 3140: Bedrijfsvoering van elektrische installaties – Laagspanning; 
• NEN-EN 50110-1: Bedrijfsvoering van elektrische installaties – Algemene eisen;
• NEN-EN 50110-2: Bedrijfsvoering van elektrische installaties – Nationale bijlagen.

Elektrische arbeidsmiddelen (NEN 3140)
Machines, toestellen, gereedschappen en overige voorzieningen die bij het gebruik een elektrotechnisch veiligheidsrisico kunnen opleveren.

De Europese productrichtlijnen waarin productveiligheidseisen zijn vastgelegd, zijn in Nederland geïmplementeerd in de Warenwet. Eén van deze productrichtlijnen is de Machinerichtlijn. Machines die hieraan voldoen, zijn door de fabrikant voorzien van een CE-markering en gaan vergezeld van een EG-verklaring van overeenstemming. Ook voor CE-gemarkeerde machines is een controle nodig. De fabrikant is er verantwoordelijk voor dat het arbeidsmiddel bij het op de markt brengen aan de Machinerichtlijn (of andere van toepassing zijnde richtlijnen) voldoet. De werkgever is verantwoordelijk voor de veiligheid tijdens de gebruiksfase (Arbobesluit). Overigens blijft de fabrikant ook verantwoordelijk voor de veiligheid van het arbeidsmiddel volgens het principe van de omgekeerde bewijslast. De fabrikant dient aan te tonen dat het arbeidsmiddel aan de Machinerichtlijn voldoet. 

In beginsel zijn alle eisen die aan arbeidsmiddelen worden gesteld, gebaseerd op artikel 7 van het Arbobesluit, ‘Geschiktheid arbeidsmiddelen’. Dit artikel verplicht de werkgever arbeidsmiddelen pas te laten gebruiken na een risico-inventarisatie en -evaluatie van de arbeidsomstandigheden inzake het veilige gebruik van het middel, met inachtneming van de gevaren die de werkplek zelf met zich meebrengt. 

Machines met CE-markering dienen voor gebruik kritisch te worden bekeken. Zo kan onder andere worden bepaald of alle veiligheidsmaatregelen zoals deze door de fabrikant zijn aangebracht, nog functioneren. Belangrijk is om te realiseren dat aanpassingen van CE-gemarkeerde machines ervoor kan zorgen dat de CE-markering vervalt. Dit geldt in het bijzonder als door de wijziging nieuwe risico’s ontstaan dan wel dat het beoogde gebruik verandert. 

Bij het werken met elektrische arbeidsmiddelen bestaat een risico op letsel; letsel veroorzaakt door een elektrische schok, elektrische verbranding of explosie die voortkomt uit elektrische energie. Elektrische arbeidsmiddelen dienen daarom gecontroleerd te worden. De controle is gericht op de veiligheidsaspecten voor alle verplaatsbare machines en toestellen die zijn uitgerust met snoer en stekker. De controle bestaat uit een visuele controle en controle door meting.

De NEN-EN 50110 en NEN 3140 zijn normen waarin aangegeven is hoe men veilig dient om te gaan met elektrische arbeidsmiddelen. Een gedeelte van deze norm behandelt de verantwoordelijkheid van de werkgever om de in zijn organisatie aanwezige installaties en elektrische arbeidsmiddelen regelmatig te (laten) inspecteren.

Vóór 2018 waren inspectiebedrijven gecertificeerd volgens het Criteria van Toezicht of hadden een accreditatie volgens de Raad van Accreditatie. Per 2018 is deze regeling te komen vervallen en is een nieuwe certificatie regeling opgetreden, het SCIOS.

Voor het uitvoeren van inspecties van elektrotechnische arbeidsmiddelen zijn de inspecties tegenwoordig ondergebracht in de onderstaande categorieën:

• NEN 3140;
• SCIOS scope 9.

De bovenstaande inspecties kunnen worden uitgevoerd door middel van vakbekwame personen waarbij de vakbekwaamheid zal moeten kunnen worden aangetoond door gedegen opleiding(en) waarbij een certificaat is behaald. Hierbij is het mogelijk dat een opdrachtgever of verzekeringsmaatschappijen aanvullende eisen kunnen stellen ten aanzien van de uitvraag betreffende de soort of type veiligheidsinspectie.

• Inspectie NEN 3140
  Een veiligheidsinspecties uitgevoerd op basis van NEN 3140 en eventueel aanvullende normen. Bij het uitvoeren van een NEN 3140 inspectie zal er binnen het te inspecterende bedrijf altijd een installatieverantwoordelijke aangewezen moeten zijn welke verantwoordelijk is voor het opstellen van het inspectieplan.
• SCIOS scope 9
  Een inspectie uitgevoerd op basis van NEN 3140, technisch document 12 en eventueel aanvullende normen. Daarnaast zijn er minimum eisen gesteld aan de uitvoering van de inspectie en rapportage. Bij het uitvoeren van een scope 9 inspectie zal er voorafgaande aan de inspectie een inspectieplan moeten worden opgesteld door de installatieverantwoordelijke, eigenaar, opdrachtgever of inspectiebedrijf. Tevens worden er aan de inspecteurs en inspectiebedrijven aanvullende eisen gesteld.

{fss:Media.GetAsset(“ELEKTRISCHE-ARBEIDSMIDDELEN”,”display=centered”)}

Inspectie van elektrische arbeidsmiddelen (handgereedschap, computers, machines, enz.) bestaat uit een visuele controle waarbij gelet wordt op zichtbare veiligheidsaspecten zoals snoer, behuizing, enz. Tevens wordt een beperkt aantal metingen verricht. 
Bij de visuele controle wordt onder andere nagegaan of:

• De aansluitleidingen, uitwendige onderdelen en de behuizing geen gebreken vertonen;
• Er geen elektrische of mechanische wijzigingen zijn aangebracht;
• Het materiaal gebruikt wordt in overeenstemming met het ontwerp;
• Beveiligingstoestellen juist zijn gekozen en correct zijn afgesteld.

Controle door meting
Bij deze controle worden onder andere de volgende metingen uitgevoerd:

• Isolatieweerstand bij alle toestellen;
• Weerstand beschermingsleiding bij toestellen klasse I;
• De juiste werking van de aardlekbeveiligingen;
• De juiste werking van veiligheidsketens;
• De juiste werking van nulspanningsbeveiligingen.

Vaststelling van de frequentie tussen twee keuringen hangt van een aantal factoren af en moet worden vastgesteld door “bijlage K” van NEN 3140:

• Frequentie van het gebruik;
• Deskundigheid van de gebruiker;
• De omgeving;
• De kans op beschadigingen.

Dit resulteert in een puntenaantal dat vervolgens de frequentie van inspectie per apparaat of toestel bepaalt.

De rapportage van de controle (keuring) wordt per apparaat vastgelegd op een registratieformulier. Het verdient de aanbeveling om het arbeidsmiddel te voorzien van een unieke code. Daarna wordt het apparaat voorzien van een goedkeuringssticker met vermelding van de keuringsvervaldatum.

• Overzicht van de elektrische arbeidsmiddelen (advies);
• Keuringsrapporten per apparaat of toestel (arbeidsmiddel).

Volgens NEN-EN 50110 en NEN 3140 dient door de Installatieverantwoordelijke een risicoanalyse gemaakt te worden. Hierin moet men vastleggen welke van de elektrische arbeidsmiddelen geïnspecteerd moeten worden op veiligheid en met welke frequentie.

Eventuele gebreken dienen hersteld te worden, waarna het arbeidsmiddel opnieuw geïnspecteerd moet worden.

Een voldoende onderricht persoon mag, met de juiste instructies en aanwijzingen ten aanzien van de risico’s in het gebruik, een elektrisch arbeidsmiddel gebruiken voor eenvoudige werkzaamheden.